Rapportage rechtmatigheid
Op grond van de Gemeentewet zijn alle overschrijdingen op de lasten ten opzichte van de begroting (na wijziging) onrechtmatig. In de Kadernota rechtmatigheid van de commissie BBV staan de uitgangspunten voor de begrotingsrechtsmatigheid. De gemeenteraad heeft op 14 december 2021 het controleprotocol 2021 vastgesteld. Hiermee zijn de reikwijdte, het normenkader en de rapportageaspecten rondom de controle van de jaarrekening voor de accountant bepaald.
Voor nadere informatie wordt verwezen naar het Controleprotocol 2021.
Goedkeuringstolerantie
De goedkeuringstolerantie is de norm voor de oordeelsvorming en de strekking van de af te geven controleverklaring. Wanneer de geconstateerde onzekerheden en/of fouten binnen het vastgestelde bedrag blijven (gebaseerd op een percentage van het totaal van de lasten) is het oordeel van de accountant dat de jaarrekening en bijbehorende balansmutaties getrouw en rechtmatig tot stand zijn gekomen.
Besluit accountantscontrole decentrale overheden (Bado) bepaalt dat de goedkeuringstolerantie ten aanzien van fouten in de jaarrekening 1% van de totale lasten van de gemeente bedraagt. Ten aanzien van onzekerheden in de controle bedraagt de goedkeuringstolerantie 3% van de totale lasten.
Het totaal van de lasten van de jaarrekening 2021 van de gemeente bedraagt € 113 miljoen. Op basis hiervan betekenen bovengenoemde percentages dat een totaalbedrag aan fouten in de jaarrekening tot € 1,13 miljoen en een totaal aan onzekerheden tot (afgerond) € 3,39 miljoen de goedkeurende strekking van de controleverklaring niet zullen beïnvloeden.
Rapportagetolerantie
In het controleprotocol is de rapportagetolerantie bepaald op een vast bedrag van € 50.000. Dit houdt in dat fouten en onzekerheden gelijk aan of boven € 50.000 worden opgenomen in het rapport van bevindingen van de accountant.
Beoordeling begrotings(on)rechtmatigheid
Begrotingsafwijkingen en -overschrijdingen moeten door de gemeenteraad worden geautoriseerd. In de regel worden begrotingswijzigingen vooraf door het college aan de raad voorgelegd ter autorisatie. Hiermee wordt toestemming gevraagd voor het te realiseren beleid en voor de besteding van het benodigde bedrag. Begrotingswijzigingen moeten volgens de Gemeentewet tijdens het jaar zelf aan de gemeenteraad worden voorgelegd. Slechts indien de omstandigheden een autorisatie vooraf niet mogelijk maken moet achteraf een begrotingswijziging worden voorgelegd. Indien de raad hiermee instemt wordt de besteding alsnog geautoriseerd en is deze rechtmatig.
Voor het toetsen van de begrotingsrechtmatigheid kunnen zeven verschillende begrotingsoverschrijdingen worden onderscheiden. In onderstaand overzicht wordt aangegeven wat de consequentie van een overschrijding is voor het accountantsoordeel.
Onrechtmatig, maar telt niet mee voor het oordeel | Onrechtmatig en telt mee voor het oordeel | ||
|---|---|---|---|
A. | Kostenoverschrijdingen betreffende activiteiten die niet passen binnen het bestaande beleid en waarvoor men tegen beter weten in geen voorstel tot begrotingsaanpassing heeft ingediend. Bijvoorbeeld de doelgroep c.q. de activiteiten zijn in de praktijk aantoonbaar ruimer geïnterpreteerd dan in regelgeving was gedefinieerd. | X | |
B. | Kostenoverschrijdingen die passen binnen het bestaande beleid, maar waarbij de accountant ondubbelzinnig vaststelt dat die ten onrechte niet tijdig zijn gesignaleerd. Bijvoorbeeld: de verwachte kostenoverschrijding op jaarbasis was via tussentijdse informatie al wel bekend, maar men heeft geen voorstel tot begrotingsaanpassing ingediend en dit is in strijd met de budgetregels zoals afgesproken met de raad. | X | |
C. | Kostenoverschrijdingen die geheel of grotendeels worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten, bijvoorbeeld via subsidies of kostendekkende omzet. | X | |
D. | Kostenoverschrijdingen bij open einde (subsidie) regelingen. Vaak blijkt vanwege dit open karakter in het kader van het opmaken van de jaarrekening een (niet eerder geconstateerde) overschrijding. | X | |
E. | Kostenoverschrijdingen die worden gecompenseerd door extra inkomsten die niet direct gerelateerd zijn. Over de aanwending van deze extra inkomsten heeft de raad nog geen besluit genomen. | X | |
F. | Kostenoverschrijdingen betreffende activiteiten welke achteraf als onrechtmatig moeten worden beschouwd omdat dit bijvoorbeeld bij nader onderzoek van de subsidieverstrekker, belastingdienst of een toezichthouder blijkt. Het zal hier in de praktijk vaak gaan om interpretatieverschillen bij de uitleg van wet- en regelgeving die na het verantwoordingsjaar aan het licht komen. Er zijn dan geen rechtmatigheidsgevolgen voor dat verantwoordingsjaar. Wel zal de gemeente er voor moeten zorgen dat de overschrijdingen getrouw in de jaarrekening worden weergegeven. Ook kunnen er gevolgen zijn voor het lopende jaar | ||
1. Geconstateerd tijdens verantwoordingsjaar | X | ||
2. Geconstateerd na verantwoordingsjaar | X | ||
G. | Kostenoverschrijdingen op activeerbare activiteiten (investeringen) waarvan de gevolgen voornamelijk zichtbaar worden via hogere afschrijving- en financieringslasten in het jaar zelf of pas in volgende jaren. | ||
1. Jaar van investeren. | X | ||
2. Afschrijving- en financieringslasten in latere jaren. | X |
In onderstaande tabel zijn de lastenoverschrijdingen per programma opgenomen met vermelding van de categorie waarin de overschrijdingen zijn in te delen.
Bedragen x € 1.000 | ||||||
Lasten excl. reservemutaties | Lasten | Lasten | Afwijking | Over- | Categorie | Bedrag |
begroot | werkelijk | schrijding | in oordeel | |||
Bestuur en dienstverlening | 3.935 | 3.714 | -221 | Nee | ||
Veiligheid en handhaving | 3.544 | 3.488 | -56 | Nee | ||
Verkeer, vervoer en waterstaat | 4.590 | 4.652 | 62 | Ja | C/D | 0 |
Economie en citymarketing | 2.000 | 1.112 | -888 | Nee | ||
Onderwijs | 5.057 | 4.046 | -1.011 | Nee | ||
Sport, cultuur, recreatie en groen | 8.403 | 8.332 | -71 | Nee | ||
Sociaal domein | 47.769 | 47.423 | -346 | Nee | ||
Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid | 11.346 | 11.759 | 413 | Ja | C/D | 0 |
Ruimtelijke ordening, bouwen en wonen | 6.730 | 6.234 | -496 | Nee | ||
Overhead | 10.775 | 11.469 | 694 | Ja | C/D/F2 | 85 |
Algemene dekkingsmiddelen | 527 | 768 | 241 | Ja | C/F2 | 0 |
Totaal lasten | 104.677 | 102.998 | -1.679 | 85 | ||
Algemeen
Indien de overschrijding van de lasten van het programma het bedrag van € 50.000 niet overschrijden, dan is er geen sprake van een financiële onrechtmatigheid die meetelt in het oordeel. De overschrijdingen mogen, conform de budgethoudersregeling, door het college achteraf aan de gemeenteraad worden gemeld. De maximale onrechtmatigheid per programma is de overschrijding van het programma.
Toelichtingen per programma
Programma 2 Verkeer, vervoer en waterstaat
Verkeer en vervoer (overschrijding € 62.000, categorie C/D)
De overschrijding op de lasten straatreiniging bedraagt € 56.000. De overschrijding wordt onder andere veroorzaakt door schades en niet geraamde huur van machines (€ 41.000) en de niet geraamde kosten van zwerfafval (€ 31.000). De hogere kosten worden gecompenseerd door hogere baten zwerfafval (€ 31.000), verhaalde schades (€ 10.000) en een hogere doorberekening aan de afvalstoffenheffing (€ 27.000). De extra kosten worden gecompenseerd door hogere baten (categorie C).
Binnen het taakveld is er ook een overschrijding van de lasten bij de activiteit civiele kunstwerken. Dit wordt veroorzaakt door de inhuur van personeel voor de brugbediening. De inhuurkosten worden betrokken bij de totale personeelsanalyse (zie personele lasten).
Extra schoonmaakkosten en hygiënemaatregelen als gevolg van corona hebben geleid tot een overschrijding op de activiteit materieel wegen en de activiteit afval. Deze overschrijding kon niet eerder worden voorzien, want was afhankelijk van het verloop van corona(maatregelen) (categorie D).
Programma 7 Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid
Riolering (overschrijding € 51.000, categorie C)
De hogere lasten worden nagenoeg geheel gecompenseerd door hogere opbrengsten rioolrecht.
Afval (overschrijding € 287.000, categorie C/D, telt niet mee in oordeel)
De overschrijding op het product afval wordt met name veroorzaakt door hogere lasten op de activiteit materieel afval (€ 234.000 overschrijding). Oorzaken van de overschrijding zijn de eerder genoemde extra schoonmaakkosten en hygiënemaatregelen als gevolg van corona op de gemeentewerf (€ 50.000) en extra inhuur en onderhoud van materieel als gevolg van een paar grote schadegevallen en extra aanbod van huisvuil in verband met corona / thuiswerkadvies. De overschrijdingen waren op voorhand niet in te schatten vanwege de onzekerheid over de duur en inhoud van de coronamaatregelen.
Milieubeheer (overschrijding € 93.000, categorie C)
Tegenover de hogere lasten op het taakveld staat een bijdrage van het Rijk (specifieke uitkering RRE).
Begraafplaatsen en crematoria (overschrijding € 88.000, categorie C)
De hogere lasten op het taakveld wonen worden ruimschoots gecompenseerd door de hogere grafrechten.
Overhead
Hosting (overschrijding € 331.000, categorie C)
De reserve hosting bedrijfsvoering is in het leven geroepen om de kosten van hosting Stroomopwaarts te egaliseren. In lijn met het doel van de reserve zijn de kosten van de transitie Stroomopwaarts gedekt uit de reserve.
Automatisering (overschrijding € 150.000, waarvan € 85.000 meetelt in het oordeel rechtmatigheid)
Een deel van de overschrijding op automatisering wordt veroorzaakt door de onvoorziene en niet eerder te voorspellen kosten als gevolg van de hack(poging) op het netwerk. De resterende overschrijding telt mee in het oordeel.
Personeelslasten
Een deel van de overschrijding van de overhead wordt veroorzaakt door personeelslasten. De overschrijding van de personeelslasten wordt hieronder toegelicht.
Algemene dekkingsmiddelen
Personeelslasten
De overschrijding van de personeelslasten wordt hieronder toegelicht.
Verrekeningen BTW/BTW-compensatiefonds/VPB (overschrijding € 124.000, categorie C)
De overschrijding wordt voor € 57.000 veroorzaakt door niet geraamde verrekeningen BTW en BTW-compensatiefonds. Naast kosten als gevolg van verrekeningen zijn er ook teruggaven ontvangen voor een bedrag van € 635.000.
Personele lasten (netto overschrijding € 303.000, categorie F2)
In de paragraaf bedrijfsvoering wordt de netto overschrijding (na aftrek gedekte personeelslasten bijv. uit reserves, investeringen, grexen, kostendekkende exploitaties) op de personele lasten vermeld (€ 303.000).
De belangrijkste oorzaak van de overschrijding van de begroting is dat de kosten van de afgesloten CAO alsnog in het boekjaar 2021 verwerkt moesten worden. Bij de analyse van de personele lasten ten behoeve van de laatste begrotingswijziging wees alles erop dat de verwerking van de CAO-verplichting niet meer in 2021 plaats kon vinden, waardoor de inschatting is gemaakt dat de personele kosten binnen budget zouden blijven.
Uiteindelijk werd in 2022 duidelijk dat er toch een bedrag van € 330.000 aan CAO-kosten in 2021 verantwoord moest worden. De overschrijding personele lasten van € 303.000 wordt daarmee voor € 330.000 verklaard door de CAO 2021. De overschrijding telt niet mee in het oordeel.
Investeringen
Er zijn geen investeringen, waarvan de overschrijding groter is dan € 50.000. Er zijn geen financiële onrechtmatigheden, die meetellen in het oordeel geconstateerd.
Beoordeling rechtmatigheid
Elke overschrijding van de begroting is in principe onrechtmatig. Echter, niet elke overschrijding telt mee in het oordeel van de accountant over de rechtmatigheid.
Geconcludeerd kan worden dat volgens bovenstaande tabel en toelichtingen er sprake is van een onrechtmatigheid (€ 85.000 exploitatie en € 0 investeringen) die meetelt in het oordeel van de accountant.